Halk arasında bunama olarak bilinen demans, yaşla birlikte beyin işlevlerinde ilerleyici kayıplarla seyreden hastalıklara verilen genel bir isimdir.En sık karşılaşılan çeşidi ise Alzheimer hastalığıdır.Alzheimer; bellekte ve öğrenme, konuşma, akıl yürütme, yargılama, iletişim ve günlük yaşam etkinliklerini sürdürme yetilerinde kademeli olarak yıkıma ve davranışlarda değişikliklere yol açan ilerleyici bir beyin hastalığıdır.
Alzheimer hastalığının oluşmasında yaşlanmanın önemli bir risk faktörü olduğu ve 65 yaş sonrasında hastalığın görülme sıklığının her beş yılda bir iki katına çıktığı bildirilmiştir.
Bir diğer önemli etken genetik yatkınlıktır.Alzheimer´lı birinci derece akrabaları olan bireylerde hastalık riskinin arttığı gözlenmiştir.
Diğer olası risk faktörleri arasında düşük eğitim seviyesi, Down sendromu, bilinç kaybına neden olan kafa travmaları vb. bulunmaktadır.
Düzenli egzersiz yapan kişilerde unutkanlık ve demansın gelişme riski daha düşüktür. Ayrıca bulmaca veya sudoku çözmek, scrable gibi strateji gerektiren oyunları oynamak hafızanın güçlenmesinde büyük rol oynar. Müzik aleti çalmak, düzenli kitap-gazete okumak, yabancı dil öğrenmek, sosyal ilişkilerde bulunmak ve aktif olmak zihnin canlı kalmasına yardımcı olur.
Alzheimer hastalığı; erken, orta ve ileri evre olmak üzere 3 süreçten geçer. Erken Evre; genellikle gözden kaçırılır ve yanlış bir şekilde yaşlılık ya da yaşlanmanın normal parçası gibi adlandırılır.Hastalığın ilk başlangıcı sinsi olduğu için başladığı tarihi belirlemek zordur. (konuşmayla ilgili zorluklar, zamanı şaşırma, tanıdığı yerlerde kaybolma, karar vermede güçlük, depresyon, sinirlilik halleri, hobilere ilgi azalması vb). Orta Evre; hastalık ilerledikçe, problemler daha belirgin ve kısıtlayıcı olmaya başlar. (Günlük yaşamda zorluklar, yakınındaki kişilerin isimlerini unutma, yemek pişirememe, temizlik yapamama, alışveriş yapamama, öz bakım becerilerini yerine getirememe, kendi başına giyinememe, evde ve dışarıda kaybolma, halüsinasyonlar görme vb). İleri Evre; bağımlılık ve hareketsizlik dönemidir. Hafıza sorunları oldukça ciddidir ve hastalığın fiziksel yanı gittikçe göze çarpar hale gelir. (Yemek yemede zorluklar, yürüme zorluğu, akrabalarını, arkadaşlarını ve alışıldık eşyaları tanıyamama, ev çevresinde yolu bulamama, mesane ve bağırsak sorunları, toplum içinde uygun olmayan davranışlar gösterme, tekerlekli sandalye ya da yatağa bağımlı hale gelme görülebilir.).
Alzheimer, hasta yakınlarına psikososyal yönden zarar veren zorlu bir hastalıktır. Alzheimer hastalığının başlangıcından itibaren hastanın bakım işlevini sürdüren ve hastayla aynı çatı altında yaşayan bireyler, ciddi psikolojik sıkıntılar yaşamakta ve bunlarla baş etmekte zorlanmaktadır.Alzheimer´lı hastaya bakanlar için basit ama hayatı her iki taraf için de kolaylaştıracak öneriler;
-Bakım verirken açıklama yapmalı, ondan beklentilerinizi liste halinde vermelisiniz,
-Odasında mutlaka saat ve takvim bulundurmalısınız,
-Ev içinde kullanılan alanlara, örneğin banyo, mutfak vb. gibi tanımlayıcı etiketler yapıştırmalısınız,
-Hijyen ve giyinmesinde bağımsız bırakmalı, sadece gözlemlemeli ve gerektiği zamanlarda müdahale etmelisiniz,
-İletişiminiz sırasında hep sizi göreceği şekilde göz teması kurarak konuşmalısınız,
-Banyo yaparken gerekmedikçe kontrol etmemelisiniz,
-Kişisel giysilerini ona ait bir dolap ya da dolap bölmesinde saklamalısınız, Bu hastanın da sizin de işinizi kolaylaştıracaktır,
-Hastanın da yiyeceklerini seçmesine izin vermelisiniz,
-Yutma güçlüğü olup olmadığını gözlemlemelisiniz,
-Yatağının yanında ilaç bulundurmamalı, yutabileceği büyüklükte olmayan ilaçları vermemelisiniz,
-Sıvı almasını teşvik etmelisiniz,
-Hastayla konuşurken basit kelimeler ve kısa cümleler tercih etmeli, yumuşak ve sakin bir ses tonuyla konuşmalısınız, sözünü kesmemeli, yanlışını düzeltmemelisiniz,
-Onu dinlerken beden dilinizi kullanmalı ve konuştuğunuz ortamda gürültü olmamasına dikkat etmelisiniz,
-Her zaman iletişime kendinizi tanıtarak başlamalısınız,
-Kafa karışıklığı yaratacak eşyaları ortamdan uzaklaştırmalısınız,
-Kaybolma olasılığına karşı üzerinde bileklik, kolye, giysi etiketi vb bulundurmalısınız,
-Hastayı aktif veya pasif olarak cezalandırmaktan kaçınmalısınız,
Ve hiç bir zaman problemin hastadan değil hastalığından kaynaklandığını unutmamalı ve hastalığın kendi gerçeklerini kabul etmelisiniz.
Bugün, 27 Nisan 2024 Cumartesi
